De rol van social media in de strijd tegen namaakprinters

Nu globalisering en digitalisering in een stroomversnelling raken, wordt onze wereld steeds sterker verbonden. Bedrijven profiteren als gevolg daarvan onder meer van een groeiende wereldhandel en een steeds kortere time-to-market. Het nadeel is echter dat er ook steeds meer vervalsers op wereldwijde schaal actief zijn.

De verkoop van imitatieproducten heeft een hoge vlucht genomen. Hoewel traditionele websites nog altijd de boventoon voeren, heeft de opkomst van social media, apps, online marktplaatsen en instant messaging-platforms het eenvoudiger gemaakt om namaakproducten aan te bieden aan een steeds grotere doelgroep van consumenten en bedrijven.

Volgens de laatste cijfers van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) groeit de wereldwijde handel in imitatieproducten exponentieel. In 2005 vertegenwoordigde de verkoop van illegale kopieën en namaakproducten 1,9 procent van de wereldhandel. In 2013 is dat gestegen tot 2,5 procent. Dit komt neer op circa 411 miljard euro, ruwweg de helft van het Nederlandse Bruto Nationaal Product in 2016. Ook de printerbranche heeft te lijden onder vervalsingen. Volgens de Image Consumables Coalition of Europe, Middle East and Africa (ICCE) lopen printerfabrikanten jaarlijks 1,6 miljard euro mis door de verkoop van namaak printer- en tonercartridges.

Maar er zijn niet alleen financiële gevolgen. Vanwege het ontbreken van de juiste certificeringsprocessen en kwaliteitscontroles zijn namaakproducten over het algemeen van slechte kwaliteit. Ze kunnen zelfs gevaren opleveren voor de volksgezondheid en veiligheid. Daar komt nog eens bij dat de verkoop van imitatieproducten een van de belangrijkste inkomstenbronnen is van de georganiseerde misdaad. In tegenstelling tot dvd’s met illegale kopieën van films is het moeilijk voor consumenten om te bepalen of ze al dan niet met imitatieproducten te maken hebben. Vervalsers zorgen ervoor dat hun printercartridges zoveel mogelijk lijken op het echte product, zodat consumenten worden overgehaald om de namaakcartridges aan te schaffen.

Deze onzekerheid is terug te zien in de cijfers. Volgens EUIPO schafte 10 procent van alle consumenten namaakproducten aan als gevolg van misleiding. Nog eens 35 procent vroeg zich af of ze wel een bona fide product aanschaften. Hieruit blijkt dat bijna de helft van alle Europese consumenten die online aankopen doen niet zeker zijn van de authenticiteit van de producten. Dit maakt het enorm moeilijk om een betrouwbaar en transparant digitaal ecosysteem op te bouwen.

Zowel gebruikers als fabrikanten moeten in hun digitale omgeving kunnen vertrouwen. Dit vraagt om adequate, up-to-date en toekomstgerichte wetgeving die bescherming biedt tegen namaakproducten. Voor EU-landen zou deze wetgeving moeten worden afgestemd op de primaire doelstelling van de Digitale Interne Markt-strategie van de Europese Commissie: het wekken van vertrouwen in de digitale economie.

Bedrijven moeten daarnaast mechanismen ontwikkelen voor het detecteren van namaakproducten. In de printerbranche geeft Lexmark het goede voorbeeld door het opsporen van fabrikanten en aanbieders van namaakcartridges die inbreuk maken op het merkenrecht. En ons Check to Protect-programma biedt klanten de mogelijkheid om de authenticiteit van hun cartridges te verifiëren door een code van 12 cijfers in te voeren.

Maar welbeschouwd zijn het intermediairs zoals internetproviders die een sleutelrol vervullen. Hetzelfde geldt voor social media-platforms, die de weg naar de markt vrij maken. De groei in namaakproducten kan alleen worden ingedamd als wordt voorkomen dat deze goederen de markt bereiken. Intermediairs hebben alle macht in handen om hier een bijdrage aan te leveren. En naarmate er steeds meer van deze goederen op internet worden aangeschaft en social media de verkoop daarvan faciliteren, groeit de verantwoordelijkheid van de laatsten. Sociale netwerken kunnen momenteel op vrijwillige basis ingrijpen. Dat is echter niet voldoende. Er moet sprake zijn van een verplichting. Alle spelers binnen de waardeketen, en met name social media, moeten proactieve, proportionele en effectieve maatregelen treffen om inbreuk op intellectuele eigendomsrechten te voorkomen.

Waar het op neerkomt, is dat de wetgeving gelijke pas moet houden met de digitale transformatie. Als we de bestaande wetgeving zodanig kunnen moderniseren dat digitale kanalen om goederen aan te bieden net zo veilig worden als traditionele kanalen, kunnen zowel gebruikers als leveranciers in de digitale economie vertrouwen. De online aanschaf van goederen moet net zo veilig en transparant verlopen als in een winkel. Als we dit kunnen bewerkstelligen, kunnen we allemaal de vruchten plukken van onze digitaal verbonden wereld.